کلید حرارتی یک نوع قطعکننده مدار قدرت موتور (MPCB) است که به طور خاص برای ارائه حفاظت به موتورهای الکتریکی طراحی شده است. این کلید برای محافظت از موتور در برابر انواع خطرات الکتریکی و شرایط نامطلوب، مانند بار اضافه، اتصال کوتاه و قطعی فاز، به کار میرود. کلید حرارتی در سیستمهای الکتریکی حیطههایی که موتورها به کار رفتهاند، جزء ضروری است و اطمینان از عملکرد قابلاطمینان و ایمنی موتور را فراهم میکند.
کلید حرارتی یا MPCB مخفف Motor Protection Circuit Breaker است.
ویژگیها و عملکردهای کلید حرارتی
حفاظت در برابر بار اضافه: کلید حرارتی مجهز به رلههای حرارتی است که جریان موتور را نظارت میکنند. اگر جریان به مدتزمان طولانی از ظرفیت معین بیشتر شود که نشاندهنده شرایط اضافهبار است، کلید حرارتی مدار قدرت موتور را قطع میکند.
حفاظت در برابر اتصال کوتاه: در صورت وقوع اتصال کوتاه و افزایش ناگهانی جریان، کلید حرارتی بهسرعت مدار را قطع کرده و از آسیب به موتور و تجهیزات مرتبط جلوگیری میکند.
حفاظت در برابر قطعی فاز: کلید حرارتی ممکن است دارای ویژگیهایی باشد که شکست فازها را شناسایی کند. اگر یکفاز از دست برود، کلید حرارتی ممکن است عملکرد قطع را اجرا کرده و از اجرای موتور در شرایط ناهموار جلوگیری کند که ممکن است منجر به آسیب شود.
کنترل دستی: بسیاری از کلیدهای حرارتی دارای گزینههای کنترل دستی هستند که به کاربران این امکان را میدهند که بهصورت دستی موتور را قطع یا وصل کنند.
کلید حرارتی علاوه بر قطع و وصل کردن مدار قدرت موتور با اضافهکردن تجهیزات جانبی توانایی قطعکردن مدار فرمان را نیز دارند. این تجهیزات شامل: رله شنت، رله اضافه ولتاژ و کنتاکت کمکی میباشد که میتوان از آنها بهعنوان فیدبک در plc نیز استفاده کرد.
مزایای استفاده از کلید حرارتی چیست؟
قدرت قطع و وصل بالا: یکی از مزایای اصلی کلید حرارتی، قابلیت قطع و وصل مدار با سرعت بالاست. درصورتیکه موتور به بار زیاد یا شرایط غیرعادی بیفتد، کلید حرارتی بهسرعت مدار را قطع میکند تا از آسیب به موتور جلوگیری شود.
دارای رنجهای گسترده: کلید حرارتی در رنجهای مختلف جریان و ولتاژ عرضه میشود که این امکان را فراهم میکند تا به طور انعطافپذیر در مدارهای مختلف و باتوجهبه نیازهای خاص استفاده شود.
محدوده تنظیمی: اکثر کلیدهای حرارتی قابلیت تنظیم میزان جریان یا بار اضافه را دارند. این ویژگی به کاربران امکان میدهد تا تنظیمات را به شرایط خاص مدار و موتور تطبیق دهند.
قابلیت فرمانپذیری و کنترل: کلید حرارتی بهعنوان یک تجهیز کنترلی نیز عمل میکند. این امکان را فراهم میکند تا کاربران بتوانند موتور را بهصورت دستی قطع یا وصل کنند و در کنترل عملکرد موتور دخالت داشته باشند.
مقاومت در برابر بارهای لحظهای: کلید حرارتی از مقاومت بالا در برابر بارهای لحظهای و نوسانات جریان برخوردار است. این ویژگی باعث میشود که موتور در مواجهه با بارهای ناگهانی بهخوبی حفاظت شود.
سازگاری با تجهیزات جانبی: کلید حرارتی میتواند با تجهیزات جانبی نظیر رلهها، کنتاکتورها و سایر اجزای مدار فرمان هماهنگ شود که این امکان را ایجاد میکند تا در مدارهای پیچیدهتر نیز بهخوبی عمل کند.
توسعهپذیری: به دلیل امکان افزودن تجهیزات جانبی مانند رلههای شنت، رلههای افت ولتاژ و کنتاکتهای کمکی، کلید حرارتی بهسادگی قابلیت توسعهپذیری در مدارها را فراهم میکند.
از این مزایا استفاده از کلید حرارتی بهمنظور حفاظت از موتورها در موارد مختلف و صنایع مختلف را ایجاد میکند.
محل قرارگیری کلید حرارتی در مدارت قدرت
بیمتال چیست؟
تجهیز دیگری که برای حفاظت موتورها استفاده میشود بیمتال است. بیمتال یک جنس ترکیبی است که از دو لایهٔ فلزی مختلف تشکیل شده است و این دو لایه، خاصیت انبساط طولی متفاوتی دارند. این ترکیب از دو فلز غیرهمگن به دلیل تفاوت در ضریب انبساط طولی آنها ایجاد میشود.
بیمتالها با تغییر دما به انبساط طولی متفاوت از خود نشان میدهند. وقتی دما افزایش مییابد، یکی از فلزها به سمت دیگری خم میشود که باعث باز شدن کنتاکتها و قطع مدار میگردد.
تفاوت کلید حرارتی و بیمتال در چیست؟
- کلید حرارتی مدار قدرت را قطع میکند درصورتیکه بیمتال مدار فرمان را قطع میکند.
- کلید حرارتی در مقابل اضافهبار و اتصال کوتاه عمل میکند؛ ولی بیمتال فقط در برابر اضافهبار و داغشدن موتور حفاظت را اعمال میکند.
- به دلیل وجود کلید قطع و وصل بر روی کلیدهای حرارتی میتوان موتور را خاموش و یا روشن کرد درصورتیکه این کلید بر روی بیمتالها وجود ندارد. (قابلیت روشن و خاموشکردن موتور در بیمتال وجود ندارد.)
- از دیگر تفاوتهای کلید حرارتی و بیمثال نحوه قرارگیری در مدار قدرت است. کلید حرارتی بهعنوان یک قطعکننده که (Breaker) قبل از کنتاکتور در مدار قدرت قرار میگیرد؛ ولی بیمتال بعد از کنتاکتور در مدار قدرت قرار میگیرد.