تابلو برق: معرفی، انواع، و کاربردها

تابلو برق یکی از اجزای حیاتی سیستم‌های برق‌رسانی است که در توزیع و انتقال ایمن انرژی الکتریکی نقش مهمی ایفا می‌کند. این محفظه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که تمامی تجهیزات برقی، سیم‌ها، و کابل‌ها را درون خود جای دهند تا از آن‌ها در برابر خطرات محیطی و آسیب‌های احتمالی محافظت کنند.

تابلو برق چیست؟

تابلو برق به‌عنوان یک محفظه‌ای برای تجهیزات برقی، شامل تمامی سیم‌ها و کابل‌های موردنیاز برای انتقال و توزیع انرژی الکتریکی در ساختمان‌ها، نیروگاه‌ها، کارخانه‌ها، و پروژه‌های صنعتی و عمرانی عمل می‌کند. این سیستم‌ها به‌منظور جلوگیری از بروز حوادثی نظیر اتصال کوتاه که می‌تواند باعث آسیب‌های جانی و مالی شود، طراحی و ساخته شده‌اند.

اجزای تابلو برق

• یک تابلو برق معمولی از قطعات مختلفی تشکیل شده است که هر یک وظیفه خاصی را بر عهده دارند:
• فیوزها: برای حفاظت از تجهیزات در برابر جریان‌های اضافه.
• شینه‌ها: به‌عنوان مسیر جریان برق در تابلو برق.
• رله‌ها: برای قطع و وصل مدارهای الکتریکی.
• تایمرها: برای کنترل زمان‌بندی عملکرد دستگاه‌ها.
• کنتاکتورها: برای کنترل جریان برق به تجهیزات بزرگ‌تر.
• کلیدهای برق و سوییچ‌ها: برای کنترل و مدیریت جریان برق.
• ترانس‌ها: برای تغییر ولتاژ برق.
• سیم‌ها و کابل‌ها: برای انتقال جریان الکتریکی بین قطعات.

همچنین بخوانید: آموزش نصب و راه اندازی درایو C2000

انواع تابلو برق

• تابلوهای برق به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که هر یک برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند:
• تابلو برق‌های فشارضعیف (LV): برای توزیع برق در ساختمان‌های مسکونی و تجاری.
• تابلو برق‌های فشار متوسط (MV): برای استفاده در صنایع و کارخانه‌ها.
• تابلو برق‌های فشارقوی (HV): در نیروگاه‌ها و تأسیسات بزرگ استفاده می‌شود.
• تابلو برق‌های کنترلی: برای کنترل و مانیتورینگ سیستم‌های مختلف.
• تابلو برق‌های کشویی (Withdrawable): برای کاربردهای صنعتی با نیاز به قابلیت تعویض و تعمیر آسان.
• تابلو برق‌های دیواری: که معمولاً در ساختمان‌ها و محیط‌های کوچک استفاده می‌شود.

مزایا و کاربردهای تابلو برق

• استفاده از تابلو برق مزایای فراوانی به همراه دارد، از جمله:
• ایمنی بیشتر: محافظت از کاربران در برابر تماس مستقیم با تجهیزات برقی و کاهش خطرات جانی.
• حفاظت از تجهیزات: جلوگیری از آسیب به تجهیزات برقی در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت، گردوغبار، و حیوانات.
• مدیریت بهتر: امکان کنترل و نظارت بهتر بر توزیع برق و عملکرد دستگاه‌ها.
• صرفه‌جویی اقتصادی: کاهش هزینه‌های ناشی از خسارات تجهیزات و حوادث برق‌گرفتگی.

تابلو برق یک بخش حیاتی در سیستم‌های برق‌رسانی است که وظیفه اصلی آن توزیع و کنترل جریان الکتریکی به تجهیزات مختلف در ساختمان‌ها، کارخانه‌ها، و صنایع است. این دستگاه که به طور معمول به شکل جعبه‌ای فلزی طراحی می‌شود، تمامی قطعات الکتریکی و کنترلی موردنیاز را در خود جای‌داده و با ایجاد یک محیط ایمن، از تجهیزات داخلی و کارکنان در برابر خطرات الکتریکی محافظت می‌کند.

تابلو برق مجموعه‌ای از قطعات و تجهیزات الکتریکی است که باهدف توزیع و مدیریت برق در سیستم‌های مختلف طراحی شده است. این تجهیزات شامل فیوزها، کلیدها، شینه‌ها، رله‌ها، تایمرها، و سایر اجزای کنترلی هستند که به‌صورت منظم و دقیق درون یک محفظه قرار می‌گیرند. تابلو برق‌ها در کاربردهای مختلف، از صنایع بزرگ تا ساختمان‌های مسکونی، نقش حیاتی ایفا می‌کنند و ایمنی و کارایی سیستم‌های برق‌رسانی را تضمین می‌کنند.

اجزای تابلو برق و نقش آن‌ها

هر تابلو برق از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در عملکرد سیستم برق‌رسانی دارند:

• فیوزها و قطع‌کننده‌های مدار: وظیفه اصلی این قطعات حفاظت از مدار در برابر اضافه‌بار و جلوگیری از خطرات احتمالی مانند آتش‌سوزی است. هر فیوز دارای اهرمی است که وضعیت “روشن” یا “خاموش” را نشان می‌دهد و در صورت وقوع مشکل، مدار را به‌صورت خودکار قطع می‌کند.
• شینه‌ها: این قطعات وظیفه توزیع جریان برق بین مدارهای مختلف را بر عهده دارند و به‌عنوان نقطه اتصال اصلی در تابلو برق عمل می‌کنند.
• رله‌ها و تایمرها: این اجزا کنترل و زمان‌بندی عملکرد تجهیزات الکتریکی را انجام می‌دهند و به بهینه‌سازی مصرف انرژی کمک می‌کنند.
• کنتاکتور و کلیدهای برق: برای مدیریت و کنترل جریان برق به دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مختلف استفاده می‌شوند.

کاربردهای تابلو برق

تابلو برق‌ها به دلیل کارایی بالا و نقش اساسی که در حفاظت و کنترل برق دارند، در مکان‌های مختلفی استفاده می‌شوند:

• صنایع: برای توزیع برق به ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها.
• ساختمان‌ها: توزیع برق به سیستم‌های روشنایی، پریزها، و تجهیزات خانگی.
• تجهیزات خاص: تابلو برق‌ها می‌توانند برای سیستم‌های تخصصی مانند سیستم‌های HVAC، پمپ‌ها و موتورهای بزرگ نیز طراحی و استفاده شوند.

اهمیت ایمنی در تابلو برق

یکی از مهم‌ترین مزایای استفاده از تابلو برق، افزایش ایمنی سیستم‌های برق‌رسانی است. این دستگاه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در صورت بارگیری بیش از حد یا وقوع مشکل در مدار، به‌صورت خودکار برق را قطع کنند و از ایجاد حوادث ناگوار جلوگیری کنند. علاوه بر این، وجود تابلو برق‌ها از تجهیزات در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت، گردوغبار و حیوانات نیز محافظت می‌کند.

معرفی قطعات تابلو برق صنعتی

تابلو برق، نقش کلیدی در ایمنی و کنترل تجهیزات الکتریکی دارد. این محفظه‌های فلزی یا پلاستیکی، برای حفاظت از تجهیزات و جلوگیری از حوادث برقی طراحی شده‌اند. تابلو برق با استفاده از قطعاتی مانند فیوز، رله، کنتاکتور و دیگر تجهیزات کنترلی، از افزایش ولتاژ، جریان بیش از حد و شوک‌های الکتریکی جلوگیری می‌کند. در اینجا به بررسی انواع تابلو برق و ویژگی‌های هر یک می‌پردازیم.

همچنین بخوانید: تفاوت برق ac و dc

انواع تابلو برق بر اساس طراحی

تابلو برق فیکس

ویژگی‌ها: این نوع تابلوها به دلیل طراحی ساده و کاربردی، پرکاربردترین نوع در صنعت برق هستند. تابلوهای فیکس معمولاً به‌صورت ایستاده یا دیواری ساخته می‌شوند و برای نظارت، کنترل و ارتباطات مخابراتی مناسب هستند.

کاربردها: استفاده در کارخانه‌ها، ساختمان‌های بزرگ و پروژه‌های صنعتی.

تابلو

برق کشویی

ویژگی‌ها: تابلو برق کشویی با قابلیت دسترسی آسان به‌تمامی نقاط داخلی، محبوبیت زیادی در شرکت‌های بزرگ دارد. این تابلوها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که تمامی قطعات کنترلی و تجهیزات داخلی به‌راحتی بازدید و تعویض شوند.

کاربردها: مناسب برای صنایعی که نیاز به تعمیرات و نگهداری مداوم دارند.

تابلو برق مدولار

ویژگی‌ها: تابلو برق مدولار از پیشرفته‌ترین نوع تابلوهاست که به‌صورت ایستاده و صفحه‌ای طراحی می‌شود. این نوع تابلو برق امکان دسترسی به قسمت‌های مختلف از جلو و پشت را فراهم می‌کند و معمولاً در سیستم‌های پیچیده و پیشرفته استفاده می‌شود.

کاربردها: مناسب برای صنایع پیشرفته و تجهیزات با تکنولوژی بالا.

انواع تابلو برق بر اساس نحوه نصب

تابلو برق ایستاده

ویژگی‌ها: این تابلوها به‌صورت جداگانه و با جنس بدنه‌ای مقاوم در برابر شرایط محیطی و عایق در برابر برق ساخته می‌شوند. طراحی ایستاده آن‌ها امکان استفاده در فضاهای وسیع را فراهم می‌کند.

کاربردها: استفاده در کارخانه‌ها، پروژه‌های صنعتی بزرگ و نیروگاه‌ها.

تابلو برق دیواری

ویژگی‌ها: تابلو برق دیواری به دو صورت توکار و روکار بر روی دیوار نصب می‌شود. این نوع تابلو برق‌ها در برابر شرایط محیطی مقاوم بوده و برای فضاهای کوچک مناسب هستند.

کاربردها: نصب در آپارتمان‌ها، کارگاه‌های کوچک و ساختمان‌های مسکونی.

مزایا و کاربردهای تابلو برق

تابلو برق‌ها نه‌تنها ایمنی تجهیزات را تضمین می‌کنند؛ بلکه با کاهش خطرات برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی، سلامت کارکنان و کاربران را نیز حفظ می‌کنند. استفاده از تابلو برق‌ها در صنایع مختلف از جمله صنایع کوچک و بزرگ، پروژه‌های عمرانی، ساختمان‌های مسکونی و تجاری ضروری است.

شناخت کامل مدارهای کنترل و قدرت و تجهیزات تابلو برق

در هر سیستم الکتریکی، مدارهای کنترل و قدرت دو بخش اساسی و جدایی‌ناپذیر هستند که وظایف خاص خود را دارند. مدارهای کنترل و قدرت برای کنترل جریان الکتریکی و راه‌اندازی تجهیزات مختلف به کار می‌روند. در این مطلب، به بررسی دقیق مدارهای کنترل و قدرت و همچنین اجزای مختلف تابلو برق پرداخته می‌شود.

تفاوت مدارهای فرمان و قدرت

مدار فرمان: این مدار وظیفه کنترل و راه‌اندازی تجهیزات برقی را دارد. در این مدار، کنتاکتور به‌عنوان عنصر اصلی به کار گرفته می‌شود که با تحریک بوبین آن، جریان اصلی برق قطع یا وصل می‌شود. مدار فرمان معمولاً برای قطع و وصل کردن تجهیزات بدون اینکه نیاز به عبور جریان الکتریکی بالا باشد، استفاده می‌شود.

مدار قدرت: برخلاف مدار فرمان، مدار قدرت مسئول انتقال انرژی الکتریکی به مصرف‌کننده‌ها است. این مدار تمامی اتصالات و سیم‌هایی را که برق اصلی را به تجهیزات انتقال می‌دهند، شامل می‌شود. وظیفه اصلی مدار قدرت، تأمین انرژی برای تجهیزات بزرگ و با مصرف بالا است.

تجهیزات موجود در تابلو برق

تابلوهای برق شامل قطعات و تجهیزات متعددی هستند که هر یک نقش خاصی در کنترل و توزیع برق ایفا می‌کنند. این تجهیزات بسته به نوع کاربرد تابلو برق متفاوت بوده؛ اما اجزای اصلی آنها معمولاً مشابه است.

فیوز، فیوز یک قطعه ایمنی است که مدار را در برابر اضافه‌بار و اتصال کوتاه محافظت می‌کند. با افزایش جریان، فیوز می‌سوزد و جریان الکتریکی را قطع می‌کند، به‌این‌ترتیب از سایر تجهیزات در برابر آسیب‌های احتمالی محافظت می‌شود.

بیمتال: بیمتال‌ها به‌منظور جلوگیری از آسیب‌دیدن موتورهای سه‌فاز در برابر گرمای بیش از حد، طراحی شده‌اند. این دستگاه با افزایش دما، جریان برق را قطع می‌کند.

کلید مینیاتوری: کلید مینیاتوری، مشابه فیوز عمل می‌کند؛ اما برخلاف فیوز، بعد از قطع جریان دوباره قابل‌استفاده است. این کلید از مدار در برابر اضافه‌بار و اتصال کوتاه محافظت می‌کند.

کلید حرارتی: این کلیدها برای محافظت از موتورهای الکتریکی در برابر مشکلاتی مانند عدم تعادل فاز و اضافه‌بار به کار می‌روند. کلید حرارتی با تشخیص این مشکلات، جریان را قطع کرده و از آسیب به موتور جلوگیری می‌کند.

کنتاکتور: کنتاکتور وسیله‌ای است که برای کلیدزنی و کنترل جریان در مدار به کار می‌رود. این قطعه به‌عنوان یک کلید الکتریکی عمل کرده و با استفاده از مدار فرمان، جریان مدار قدرت را کنترل می‌کند.

کلید نشتی جریان (محافظ جان): کلید محافظ جان، برای محافظت از انسان‌ها در برابر شوک الکتریکی طراحی شده است. این کلید در صورت تشخیص نشتی جریان، مدار را قطع می‌کند و از برق‌گرفتگی و آسیب به تجهیزات جلوگیری می‌کند.

چراغ سیگنال: چراغ سیگنال در تابلو برق، وضعیت کاری تجهیزات را نشان می‌دهد. این چراغ‌ها روشن یا خاموش بودن بخش‌های مختلف تابلو را به اطلاع کاربران می‌رسانند.

تایمر: تایمر یک ابزار زمان‌بندی است که به‌منظور ارسال سیگنال‌ها در زمان‌های مشخص به کار می‌رود. این قطعه برای کنترل دقیق‌تر فرآیندهای الکتریکی در مدار فرمان استفاده می‌شود.

PLC: یک سیستم کنترل پیشرفته است که امکان برنامه‌ریزی و نظارت بر عملکرد تجهیزات الکتریکی را فراهم می‌کند. این سیستم به طور خودکار عملیات قطع و وصل را بر اساس برنامه‌های از پیش تعریف‌شده اجرا می‌کند.

داکت :کابل داکت کابل‌ها برای سازماندهی و محافظت از سیم‌ها و کابل‌های داخل تابلو برق به کار می‌روند. این داکت‌ها باعث مرتب‌تر شدن ظاهر تابلو و همچنین افزایش ایمنی آن می‌شوند.

سوئیچ الکتریکی: سوئیچ الکتریکی، قطعه‌ای است که برای قطع یا وصل دستی جریان برق در مدارهای الکتریکی استفاده می‌شود.

همچنین بخوانید: اتوماسیون صنعتی چیست؟

قیمت تابلو برق در ایران: عوامل مؤثر و نکات مهم

قیمت تابلو برق در ایران به دلیل تنوع گسترده و ویژگی‌های مختلفی که این تجهیزات دارند، متغیر است. از کارخانه‌های بزرگ و پیچیده گرفته تا واحدهای مسکونی کوچک، هر یک نیاز به نوع خاصی از تابلو برق دارند که همین امر موجب تفاوت‌های چشمگیر در قیمت می‌شود. در این مقاله به بررسی عواملی که بر قیمت تابلو برق تأثیرگذارند و نکاتی که باید در خرید آن‌ها در نظر گرفت، می‌پردازیم.

تابلوهای برق بر اساس نوع کاربرد و مکانی که در آن استفاده می‌شوند به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، تابلو برق‌های صنعتی که برای کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی استفاده می‌شوند، به دلیل پیچیدگی بالا، نیاز به نصب دقیق و قطعات بیشتر، هزینه بالاتری دارند. از سوی دیگر، تابلو برق‌های مسکونی که برای توزیع برق در ساختمان‌ها و آپارتمان‌ها به کار می‌روند، ساده‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.

ابعاد تابلو برق نیز یکی از عوامل مهم در تعیین قیمت آن است. تابلوهای بزرگ‌تر که برای پروژه‌های صنعتی و عمرانی استفاده می‌شوند، به طور طبیعی نیاز به مواد اولیه بیشتر، طراحی پیچیده‌تر و نصب حرفه‌ای‌تری دارند که همه این موارد بر افزایش قیمت تأثیرگذارند.

تابلوهای برق بر اساس سطح ولتاژ به دسته‌های فشارضعیف (LV)، فشار متوسط (MV) و فشارقوی (HV) تقسیم می‌شوند. تابلو برق‌های فشارقوی که برای انتقال و توزیع برق در ولتاژهای بالا استفاده می‌شوند، به دلیل نیاز به تجهیزات خاص و فناوری پیشرفته، معمولاً گران‌تر از تابلوهای فشارضعیف و متوسط هستند.

برند تابلو برق نیز تأثیر بسزایی بر قیمت آن دارد. برندهای معتبر و شناخته‌شده که در تولید تابلوهای برق باکیفیت و مطابق با استانداردهای بین‌المللی تخصص دارند، معمولاً قیمت‌های بالاتری دارند. بااین‌حال، انتخاب تابلو برق از برندهای معتبر می‌تواند از نظر کیفیت، عمر مفید و ایمنی مزایای بیشتری را به همراه داشته باشد.

در برخی موارد، تابلوهای برق به‌صورت سفارشی برای نیازهای خاص طراحی و ساخته می‌شوند. این نوع تابلوها به دلیل نیاز به طراحی ویژه و استفاده از تجهیزات جانبی، هزینه بیشتری دارند. همچنین، وجود تجهیزات حفاظتی مانند فیوزها، کنتاکتورها، رله‌ها و تایمرها در تابلو برق نیز می‌تواند به افزایش قیمت منجر شود.

نکاتی که باید در خرید تابلو برق رعایت کنید

مشاوره با متخصصان: انتخاب صحیح تابلو برق نیاز به دانش فنی و تخصص دارد. اگر در این زمینه تجربه کافی ندارید، حتماً از مشاوره متخصصان استفاده کنید تا از خرید نادرست و خطرات احتمالی جلوگیری کنید.

مقایسه قیمت‌ها: قبل از خرید تابلو برق، قیمت‌های مختلف را از چندین فروشنده معتبر مقایسه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را باتوجه‌به نیازها و بودجه خود انتخاب کنید.

استانداردها و گواهینامه‌ها: اطمینان حاصل کنید که تابلو برق موردنظر شما دارای استانداردهای معتبر ملی و بین‌المللی است. تابلوهای برق با استانداردهای معتبر، امنیت بیشتری را برای شما و تجهیزاتتان فراهم می‌کنند.

نصب و راه‌اندازی توسط متخصصان: نصب تابلو برق به دلیل حساسیت بالا باید توسط افراد متخصص و دارای مهارت‌های لازم انجام شود. عدم نصب صحیح می‌تواند به حوادث جدی منجر شود.

بررسی جامع انواع تابلو برق از نظر سطح ولتاژ و محل نصب

تابلوهای برق به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین تجهیزات در شبکه‌های توزیع برق، وظیفه حفاظت، کنترل و توزیع جریان الکتریکی را بر عهده دارند. در این مقاله به بررسی انواع تابلو برق از نظر سطح ولتاژ، محل نصب و عملکرد خواهیم پرداخت. هدف از این مقاله، ارائه اطلاعات کامل و بهینه‌شده برای موتورهای جستجو (SEO) است که می‌تواند به کاربران و کارشناسان کمک کند تا انتخاب‌های بهتری داشته باشند.

دسته‌بندی تابلو برق از نظر سطح ولتاژ

تابلوهای برق از نظر سطح ولتاژ به دودسته اصلی تقسیم می‌شوند: تابلوهای فشار متوسط و تابلوهای فشارضعیف. هرکدام از این دسته‌ها دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاصی هستند که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.

تابلو برق فشار متوسط

تابلوهای برق فشار متوسط برای کنترل و توزیع جریان الکتریکی با ولتاژ بین 1 تا 36 کیلو ولت طراحی شده‌اند. این تابلوها در صنایع بزرگ و شبکه‌های توزیع برق استفاده می‌شوند و شامل اجزایی مانند ترانسفورماتورهای اندازه‌گیری، کلیدهای قدرت، رله‌ها و کلیدهای جداکننده زمین هستند. تابلوهای فشار متوسط به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• تابلوهای فشار متوسط سنتی: این تابلوها برای سیستم‌های قدیمی‌تر و شبکه‌های با نیازهای استاندارد استفاده می‌شوند.
• تابلوهای فشار متوسط کشویی: این نوع تابلوها به دلیل طراحی کشویی خود، دسترسی آسان‌تری به اجزای داخلی دارند و اغلب در محیط‌های صنعتی بزرگ به کار می‌روند.
• تابلوهای فشار متوسط کمپکت: این تابلوها فضای کمتری را اشغال می‌کنند و برای محیط‌های محدود مناسب هستند.

تابلو برق فشارضعیف

تابلوهای برق فشارضعیف برای کنترل و توزیع جریان الکتریکی با ولتاژ کمتر از 1000 ولت استفاده می‌شوند. این تابلوها عموماً در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنایع کوچک کاربرد دارند و به چند دسته زیر تقسیم می‌شوند:

• تابلو کنتوری: این تابلوها برای اندازه‌گیری و نمایش مصرف برق استفاده می‌شوند.
• تابلو دیماندی: این نوع تابلو برای کنترل و محدودکردن مصرف برق در سیستم‌های با بار بالا به کار می‌رود.
• تابلو ترمینال: برای اتصال و مدیریت سیم‌های برق در نقاط مختلف استفاده می‌شود.
• تابلو چنج اور: این تابلوها برای تغییر منبع تغذیه از یک سیستم به سیستم دیگر طراحی شده‌اند.
• تابلو قدرت و توزیع: برای توزیع برق به تجهیزات مختلف و کنترل مصرف برق به کار می‌رود.
• تابلو مرکز کنترل موتور (MCC): این تابلوها برای کنترل و مدیریت موتورهای الکتریکی در صنایع مختلف استفاده می‌شوند.

دسته‌بندی تابلو برق از نظر محل نصب

تابلوهای برق بسته به مکانی که نصب می‌شوند، به دو نوع تابلوهای برق بیرونی (فضای باز) و تابلوهای برق داخلی (فضای بسته) تقسیم می‌شوند.

تابلوهای برق بیرونی (فضای باز)

این تابلوها در فضای باز نصب می‌شوند و باید مقاومت بالایی در برابر شرایط محیطی داشته باشند. ورقه‌های فلزی استفاده‌شده در این تابلوها حداقل 2 میلی‌متر ضخامت دارند و برای حفاظت بیشتر، تمامی درزها آب‌بندی و درب تابلو قفل می‌شود. همچنین این تابلوها معمولاً روی سکویی با ارتفاع حداقل 20 سانتی‌متر قرار می‌گیرند و از رنگ‌های ضدآفتاب برای پوشش آن‌ها استفاده می‌شود.

تابلوهای برق داخلی (فضای بسته)

این تابلوها در محیط‌های سرپوشیده نصب می‌شوند و به دو نوع ایستاده و دیواری تقسیم می‌شوند. تابلوهای ایستاده معمولاً از ورقه‌های 2 میلی‌متری ساخته می‌شوند و دارای اسکلت نگهدارنده پروفیل یا نبشی هستند. تابلوهای دیواری از ورقه‌های با ضخامت 1.25 تا 1.50 میلی‌متر ساخته می‌شوند و بر روی دیوار نصب می‌شوند.

دسته‌بندی تابلو برق از نظر عملکرد

تابلوهای برق از نظر نحوه عملکرد به دودسته تابلوهای توزیع و تابلوهای کنترل تقسیم می‌شوند.

تابلوهای توزیع

تابلوهای توزیع وظیفه جمع‌آوری و توزیع انرژی الکتریکی را بر عهده دارند. این تابلوها به‌عنوان منبع تغذیه دستگاه‌ها و تابلوهای دیگر عمل می‌کنند و جریان برق ورودی را به مصرف‌کننده‌ها تقسیم می‌کنند.

تابلوهای کنترل

تابلوهای کنترل برای سنجش وضعیت سیستم و انتقال تنظیمات اعمال‌شده توسط کاربر طراحی شده‌اند. این تابلوها شامل تجهیزات متنوعی برای مانیتورینگ و کنترل عملکرد سیستم‌های الکتریکی هستند.

بررسی کامل انواع تابلو برق و کاربردهای آن

تابلو برق یکی از اجزای اساسی و حیاتی در سیستم‌های توزیع و کنترل برق است که وظیفه محافظت، مدیریت و توزیع برق را در انواع پروژه‌ها و مکان‌ها برعهده دارد. این تابلوها به دلیل ساختار مقاوم و امکانات حفاظتی که ارائه می‌دهند، از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در برابر نوسانات و خطاهای برقی محافظت می‌کنند. در این مقاله، به بررسی جامع انواع تابلو برق، کاربردها و جزئیات ساخت آنها می‌پردازیم.

انواع تابلو برق از نظر ساختاری

تابلوهای برق از نظر ساختاری به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:

تابلوهای متال انکلوزد (Metal Enclosed)

این تابلوها به‌صورت یک محفظه فلزی طراحی شده‌اند که تمامی تجهیزات الکتریکی لازم مانند دستگاه‌های اندازه‌گیری، ترانس‌های ولتاژ و جریان، انواع کلیدها و شینه‌ها درون آن قرار می‌گیرند. این نوع تابلوها به دلیل بدنه فلزی خود از مقاومت بالایی برخوردارند و معمولاً در محیط‌های صنعتی و مکان‌هایی که نیاز به محافظت بالا دارند، استفاده می‌شوند.

تابلوهای متال کلد (Metal Clad)

تابلوهای متال کلد نیز جزء تابلوهای متال انکلوزد محسوب می‌شوند، با این تفاوت که محفظه‌های داخلی آنها از یکدیگر جدا شده‌اند. این طراحی به‌منظور جلوگیری از انتقال خطاهای انسانی به محفظه‌های دیگر انجام شده است. در صورت بروز خطا در یکی از محفظه‌ها، دیگر محفظه‌ها و تجهیزات درون آن‌ها ایمن می‌مانند. این ویژگی‌ها تابلوهای متال کلد را به گزینه‌ای مناسب برای استفاده در صنایع حساس تبدیل کرده است.

جنس بدنه تابلو برق و اهمیت آن

بدنه تابلو برق باید به‌گونه‌ای طراحی و ساخته شود که از تجهیزات داخلی در برابر آسیب‌های فیزیکی و الکتریکی محافظت کند. معمولاً بدنه تابلو برق از موادی مانند پلاستیک، کامپوزیت یا فلز ساخته می‌شود. ضخامت ورق به‌کاررفته در ساخت بدنه به عواملی همچون محل قرارگیری تابلو، قابلیت دسترسی به تجهیزات داخلی و نوع تابلو بستگی دارد. در مواردی که نیاز به مقاومت بیشتر است، از پروفیل‌های تقویتی نیز استفاده می‌شود.

کاربردهای تابلو برق

• تابلوهای برق به دلیل قابلیت‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارند، در مکان‌ها و صنایع مختلفی مورداستفاده قرار می‌گیرند. برخی از کاربردهای اصلی آنها عبارت‌اند از:
• ساختمان‌های مسکونی: تأمین برق ایمن و مدیریت توزیع آن در واحدهای مسکونی.
• بیمارستان‌ها: تأمین برق پایدار و مطمئن برای تجهیزات حیاتی پزشکی.
• فرودگاه‌ها: کنترل و توزیع برق برای سیستم‌های روشنایی، ناوبری و خدماتی.
• کارخانه‌ها صنعتی: مدیریت توزیع برق در خطوط تولید و ماشین‌آلات صنعتی.

طراحی و ساخت تابلو برق

برای ساخت تابلو برق، طراحی نقشه‌های دقیق و استاندارد ضروری است. نقشه‌ها به دودسته کلی تقسیم می‌شوند:

• نقشه داخلی تابلو: شامل تمام فیوزها، کلیدها و تجهیزات داخل تابلو است.
• رایزر دیاگرام: مکان قرارگیری تابلو و نحوه اتصال آن به سایر قسمت‌های شبکه برق را مشخص می‌کند.
• برای اجرای صحیح و استاندارد تابلو برق، رعایت نکات زیر ضروری است:
• استفاده از رنگ‌های نسوز برای شینه‌ها.
• رعایت اصول ایمنی سازمان برنامه‌وبودجه.
• استفاده از سیم‌های مسی تک‌لایه با عایق مناسب.
• نصب کلیدهای ورودی خودکار برای قطع و وصل جریان.
• محاسبه دقیق سطح مقطع کابل‌ها و رعایت ارتفاع استاندارد برای دسته‌کلیدها.

نکات مهم در نصب و راه‌اندازی تابلو برق

نصب تابلو برق نیازمند تخصص و دقت بالا است. هرگونه اشتباه در نصب می‌تواند به خطرات جانی و مالی منجر شود؛ بنابراین، توصیه می‌شود نصب و راه‌اندازی تابلو برق را به شرکت‌های متخصص واگذار کنید تا اطمینان حاصل شود که تابلو مطابق با استانداردهای موجود نصب شده و تمامی نکات ایمنی رعایت شده است.

آموزش نقشه‌خوانی تابلو برق صنعتی: راهنمای کامل برای مبتدیان و حرفه‌ای‌ها

مقدمه: نقشه‌خوانی تابلو برق صنعتی، یکی از مهارت‌های ضروری در صنعت برق و مهندسی کنترل است. این مهارت به شما کمک می‌کند تا بتوانید از روی نقشه‌های برق، ارتباطات و عملکرد اجزای مختلف تابلو برق را درک کنید و به نصب، تعمیر و نگهداری صحیح این تابلوها بپردازید. در این مطلب، با اصول نقشه‌خوانی تابلو برق صنعتی آشنا خواهید شد.

بخش اول: مقدمات نقشه‌خوانی تابلو برق صنعتی

آشنایی با علائم و نمادها:

خطوط برق:

خطوطی که در نقشه‌ها مشاهده می‌کنید، نشان‌دهنده مسیر جریان برق هستند. این خطوط معمولاً با استفاده از خطوط مستقیم نمایش داده می‌شوند و به کمک نمادهای خاصی مشخص می‌شوند که به نوع جریان (AC یا DC) و ولتاژ آن اشاره دارد.

نمادهای کلیدها و فیوزها:

کلیدها و فیوزها از جمله اجزای مهم در تابلو برق هستند. کلیدها معمولاً با نمادهایی که نشان‌دهنده نوع عملکرد آنهاست (مثل قطع و وصل جریان) نمایش داده می‌شوند. فیوزها نیز با نمادهایی مانند یک خط کوتاه در داخل یک مستطیل نمایش داده می‌شوند.

نمادهای کنتاکتورها و رله‌ها:

کنتاکتورها و رله‌ها قطعاتی هستند که در مدارهای کنترل مورداستفاده قرار می‌گیرند. نمادهای کنتاکتورها معمولاً به‌صورت دو خط موازی با یک مستطیل نمایش داده می‌شوند که نشان‌دهنده نوع عملکرد آنهاست.

نمادهای موتورها:

موتورها نیز با نمادهایی که نشان‌دهنده نوع و توان آنهاست، نمایش داده می‌شوند. این نمادها معمولاً به شکل یک دایره با حروف M و اعداد خاصی همراه هستند.

آشنایی با انواع نقشه‌های برق:

نقشه تک‌خطی (Single Line Diagram):

نقشه‌ای که تنها مسیر اصلی جریان برق و اجزای اصلی تابلو برق را نمایش می‌دهد. این نقشه ساده‌ترین و سریع‌ترین راه برای درک کلی عملکرد تابلو برق است.

نقشه مدار فرمان (Control Circuit Diagram):

این نقشه نشان‌دهنده اتصالات و عملکرد مدارهای کنترل در تابلو برق است. در این نقشه، عملکرد کلیدها، رله‌ها و دیگر قطعات کنترل به‌صورت دقیق‌تر نمایش داده می‌شود.

نقشه مدار قدرت (Power Circuit Diagram):

نقشه‌ای که اتصالات مدارهای قدرت را نشان می‌دهد. این نقشه برای درک نحوه توزیع و انتقال انرژی الکتریکی در تابلو برق مورداستفاده قرار می‌گیرد.

بخش دوم: آموزش نقشه‌خوانی تابلو برق صنعتی

چگونه نقشه‌ها را بخوانیم؟

شناخت اجزای اصلی:

ابتدا باید اجزای اصلی تابلو برق مانند کلیدها، فیوزها، کنتاکتورها و موتورها را شناسایی کنید. این اجزا معمولاً در بخش‌های مختلف نقشه به‌صورت منظم و دسته‌بندی‌شده قرار دارند.

خواندن مسیر جریان:

مسیر جریان برق از منبع تغذیه تا مصرف‌کننده‌ها را دنبال کنید. در نقشه‌های تک‌خطی، این کار بسیار ساده است، اما در نقشه‌های مدار فرمان و مدار قدرت، نیاز به‌دقت بیشتری دارد.

تشخیص مدارهای کنترل و قدرت:

مدارهای کنترل معمولاً با خطوط نازک‌تر و نمادهای خاص نمایش داده می‌شوند. درحالی‌که مدارهای قدرت با خطوط ضخیم‌تر و نمادهای مشخص‌تر نمایش داده می‌شوند.

مفهوم رنگ‌ها و اعداد:

در نقشه‌های برق، رنگ‌ها و اعداد نیز معنا و مفهوم خاصی دارند. به‌عنوان‌مثال، خطوط قرمز معمولاً نشان‌دهنده فازهای مختلف برق هستند و اعداد ممکن است به شماره‌گذاری اتصالات و قطعات اشاره داشته باشند.

تمرین و بررسی مثال‌های عملی:

بررسی یک نقشه ساده:

برای شروع، یک نقشه ساده از یک تابلو برق کوچک را انتخاب کنید و سعی کنید اجزای مختلف آن را شناسایی کنید.

نقشه‌های پیچیده‌تر:

پس از تسلط بر نقشه‌های ساده، به سراغ نقشه‌های پیچیده‌تر بروید و با تمرین بیشتر، مهارت خود را افزایش دهید.

استفاده از نرم‌افزارهای نقشه‌کشی:

نرم‌افزارهایی مانند AutoCAD Electrical و EPLAN می‌توانند به شما کمک کنند تا نقشه‌های برق را بهتر درک کنید و حتی خودتان نقشه‌های جدیدی ایجاد کنید.

بخش سوم: نکات کلیدی در نقشه‌خوانی تابلو برق صنعتی

آشنایی با استانداردها:

در هر نقشه برق، رعایت استانداردهای بین‌المللی مانند IEC و NEC بسیار مهم است. این استانداردها نه‌تنها باعث ایمنی بیشتر می‌شوند، بلکه به شما کمک می‌کنند نقشه‌ها را به‌صورت یکپارچه و قابل‌فهم‌تر بخوانید.

دقت در جزئیات:

هرچه بیشتر به جزئیات نقشه توجه کنید، درک بهتری از عملکرد تابلو برق خواهید داشت. این جزئیات شامل نوع سیم‌ها، اتصالات و ترتیب قطعات است.

به‌روز بودن با تکنولوژی‌های جدید:

صنعت برق و الکترونیک همیشه در حال پیشرفت است. با مطالعه و به‌روز نگه‌داشتن دانش خود، می‌توانید از جدیدترین تکنولوژی‌ها و استانداردها در نقشه‌خوانی تابلو برق استفاده کنید.